Թվարկիր 28-ի բոլոր բաժանարարները։ Ո՞րն է 28-ի ամենափոքր բաժանարարը, իսկ ո՞րն է ամենամեծը։
1,2,4,28,14,7… 1 ամենափոքր 28 ամենամեծը
2)Գտիր 58 թվի ամենամեծ ու ամենափոքր բաժանարարների գումարը։
58+1=59
3)Քանի՞ բաժանարար ունի 30-ը, ո՞ր թվերն են դրանք։
1,2,3,5,6,10,15,30… 8 հատ
4)Թվարկիր 4-ի պատիկ մի քանի թիվ, որոնք փոքր են 36-ից։
4,8,12,16,20,24,28,32…
5)Թվարկիր  6-ի պատիկ մի քանի թիվ, որոնք մեծ են 30-ից։
36,42,48,54,60…

6)Թվարկիր  9-ի պատիկ մի քանի թիվ։ Ո՞րն է 9-ի պատիկ ամենափոքր թիվը։
9,18,27,36,45,54,63… 9-ի պատիկի ամենափոքր թիվը հենց այդ թիվն է։

7)Հաշվիր 2սմ, 6սմ , 9սմ և 4սմ կողմերով քառանկյան պարագիծը։
2սմ+6սմ+9սմ +4սմ=21 P=21սմ

8)Հաշվիր ուղղանկյան պարագիծը, եթե հայտնի է, որ նրա լայնության և
երկարության գումարը 26 է։
26+26=52

9)Հաշվի՛ր 12 սմ և 17 սմ  կողմերով ուղղանկյան պարագիծը և մակերեսը։
P=(12+17)x2=58սմ S=12×17=204սմ²

10)Գտի՛ր քառակուսու մակերեսը և պարագիծը՝ իմանալով, որ նրա կողմի երկարությունը 11 սմ է։
P=44սմ S=121սմ²

11)Գտիր   9-ի  քառապատիկը։
9×4=36

12)Գտիր  15-ի եռապատիկը։
15×3=45

13) Գտիր  12-ի  կրկնապատիկը։ 
12×2=24

14) Սիրելի սովորողներ, այժմ Geogebra.classic երկրաչափական ծրագրի միջոցով պատկերեք հատված, ճառագայթ, ուղիղ, ուղղանկյուն, քառակուսի, եռանկյուն և այլ բազմանկյուններ:

9/9 Գերազանց

1. Քանի՞ բաժանարար ունի 63-ը։
   1, 63, 7, 9, 3, 21 6 հատ՝
2. Քանի՞ բաժանարար ունի 81-ը։
   1, 81, 9, 3, 27 5 հատ՝
3. Քանի՞ բաժանարար ունի 48-ը։
   1, 48, 2, 24, 6, 8, 3, 16, 4, 12 10 հատ՝
4. Քանի՞ բաժանարար ունի 45-ը։
   1, 45, 5, 9, 3, 15 6 հատ՝
5. Թվարկիր 56-ի բոլոր բաժանարարները։ Ո՞րն է 56-ի ամենափոքր բաժանարարը, իսկ ո՞րն է ամենամեծը։
   1, 56, 2, 28, 8, 7, 4, 14 1 ամենափոքր 56 ամենամեծը
6. Թվարկիր 99-ի բոլոր բաժանարարները։ Ո՞րն է 99-ի ամենափոքր բաժանարարը, իսկ ո՞րն է ամենամեծը։
   1, 99, 3, 9, 11, 33 1 ամենափոքր 99 ամենամեծը
7. Գտիր 186 թվի ամենամեծ ու ամենափոքր բաժանարարների գումարը։
   1+186=187
8. Գտիր 261 թվի ամենամեծ ու ամենափոքր բաժանարարների գումարը։
   1+261=262
9. Ո՞ր թիվն է 556-ի ամենամեծ բաժանարարը։
   556
10. Գտիր  15-ի  հնգապատիկը։
    15×5=75    
11. Գտիր  189-ի  տասնապատիկը։  
    189×10=1890  
12. Թվարկիր  7-ի  պատիկ մի  քանի թիվ,  որոնք փոքր են 50-ից։
    7, 14, 21, 28, 35, 42, 49
13. Թվարկիր   4-ի պատիկ մի քանի թիվ։ Ո՞րն է 4-ի պատիկ ամենափոքր թիվը։
    4, 8, 12, 16, 20… 4-ի ամենափոքր պատիկը հենց այդ թիվն է։
14. Գրեք  16-ի  պատիկ մի քանի թիվ, որոնք մեծ են 32-ից։
    48, 64, 80, 96…
15. Գրեք  17-ի  պատիկ մի քանի թիվ։ Ո՞րն է 17-ի պատիկ ամենափոքր թիվը։
    17, 34, 51, 68… 17-ի պատիկ ամենափոքր թիվը հենց այդ թիվն է։
16. Թվարկիր  18-ի պատիկ մի քանի թիվ։ Ո՞րն է 18-ի պատիկ ամենափոքր թիվը։
    18, 36
17. Թվարկիր 100-ի պատիկ մի քանի թիվ, որոնք փոքր են 800-ից։
18. Սիրելի սովորողներ, այժմ ինքներդ կազմեք նմանատիպ առաջադրանքներ։

1. Թվարկիր 27-ի բոլոր բաժանարարները։ Ո՞րն է 27-ի ամենափոքր բաժանարարը, իսկ ո՞րն է ամենամեծը։
   1,3,9,29 1 ամենափոքր` 29 ամենամեծը:
2. Թվարկիր 33-ի բոլոր բաժանարարները։ Ո՞րն է 33-ի ամենափոքր բաժանարարը, իսկ ո՞րն է ամենամեծը։
   1,33,11,3 1 ամենափոքր` 33 ամենամեծը:
3. Թվարկիր 50-ի բոլոր բաժանարարները։ Ո՞րն է 50-ի ամենափոքր բաժանարարը, իսկ ո՞րն է ամենամեծը:
   1,2,5,10,25,50 1 ամենափոքր` 50 ամենամեծը`
4. Թվարկիր 60-ի բոլոր բաժանարարները։ Ո՞րն է 60-ի ամենափոքր բաժանարարը, իսկ ո՞րն է ամենամեծը։
   1,6,10,20,30 1 ամենափոքր` 30 ամենամեծը:
5. Քանի՞ բաժանարար ունի 28-ը, ո՞ր թվերն են դրանք։
   6 հատ՝ 1,28,2,14,4,7
6. Ո՞ր թիվն է 102-ի ամենամեծ բաժանարարը։
   102
7. Ո՞ր թիվն է 235-ի ամենամեծ բաժանարարը, իսկ ո՞րն է ամենափոքրը։
   1,235
8. Թվարկիր 80-ի բոլոր բաժանարարները։ Ո՞րն է 80-ի ամենափոքր բաժանարարը, իսկ ո՞րն է ամենամեծը։
   1,40,5,8,10,80,16, 1 ամենափոքր` 80 ամենամեծը:
9. Գտիր 120 թվի ամենամեծ ու ամենափոքր բաժանարարների գումարը։
   121`
10. Գտիր 28 թվի ամենամեծ ու ամենափոքր բաժանարարների գումարը։
    29
11. Քանի՞ բաժանարար ունի 42-ը և ո՞ր թվերն են դրանք։
    1,2,3,42 ունի 4 բաժանարարներ։
12. Քանի՞ բաժանարար ունի 65-ը և ո՞ր թվերն են դրանք։
    1,5,13,65
13. Քանի՞ բաժանարար ունի 34-ը և ո՞ր թվերն են դրանք։
    1,2,17,34
14. Քանի՞ բաժանարար ունի 48-ը և ո՞ր թվերն են դրանք։
    1,2,4,12,28
15. Քանի՞ բաժանարար ունի 54-ը և ո՞ր թվերն են դրանք։
    1,2,3, 18, 27, 54
16. Քանի՞ բաժանարար ունի 62-ը և ո՞ր թվերն են դրանք։
    1,2, 31, 62
17. Քանի՞ բաժանարար ունի 27-ը և ո՞ր թվերն են դրանք։
    1, 3, 9,27
18. Քանի՞ բաժանարար ունի 49-ը և ո՞ր թվերն են դրանք։
    1,7,49
19. Քանի՞ բաժանարար ունի 50-ը և ո՞ր թվերն են դրանք։
    1,2,5,10, 25,50
20. Սիրելի սովորողներ, այժմ ինքներդ կազմեք նմանատիպ առաջադրանքներ։
    

1. Թվարկիր 8-ի բոլոր բաժանարարները։ Ո՞րն է 8-ի ամենափոքր բաժանարարը, իսկ ո՞րն է ամենամեծը։
   1,8,2,4 8 ամենափոքր 1ամենամեծ
2. Թվարկիր 15-ի բոլոր բաժանարարները։ Ո՞րն է 15-ի ամենափոքր բաժանարարը, իսկ ո՞րն է ամենամեծը։
   1,15,3,5 1 ամենափոքր 15 ամենամեծ
3. Թվարկիր 20-ի բոլոր բաժանարարները։ Ո՞րն է 20-ի ամենափոքր բաժանարարը, իսկ ո՞րն է ամենամեծը։
   1,20,2,10,4,5 1 ամենափոքր 20 ամենամեծը
4. Թվարկիր 14-ի բոլոր բաժանարարները։ Ո՞րն է 14-ի ամենափոքր բաժանարարը, իսկ ո՞րն է ամենամեծը։
   1,14,7,2 1 ամենափոքր 14 ամենամեծը
5. Քանի՞ բաժանարար ունի 18-ը, ո՞ր թվերն են դրանք։
   6 բաժանարար` 1,18,9,2,6,4 1 ամենափոքրը` 18 ամենամեծը1
6. Ո՞ր թիվն է 64-ի ամենամեծ բաժանարարը։
   Ամենամեծը հենց՝ 64 է
7. Ո՞ր թիվն է 25-ի ամենամեծ բաժանարարը, իսկ ո՞րն է ամենափոքրը։
   1 ամենափոքր 25 ամենամեծ
8. Թվարկիր 30-ի բոլոր բաժանարարները։ Ո՞րն է 30-ի ամենափոքր բաժանարարը, իսկ ո՞րն է ամենամեծը։
   1,30,310,5,6 1 ամենափոքր 30 ամենամեծ
9. Գտիր 26 թվի ամենամեծ ու ամենափոքր բաժանարարների գումարը։
   26+1=27
10. Գտիր 48 թվի ամենամեծ ու ամենափոքր բաժանարարների գումարը։
    1+48=49
11. Քանի՞ բաժանարար ունի 12-ը և ո՞ր թվերն են դրանք։
    1,24,4,3,2 6 հատ՝
12. Քանի՞ բաժանարար ունի 24-ը և ո՞ր թվերն են դրանք։
    1,24,8,3,4,62,12` 8 հատ՝
13. Քանի՞ բաժանարար ունի 32-ը և ո՞ր թվերն են դրանք։
    1,32,2,16,8,4 6 հատ՝
14. Քանի՞ բաժանարար ունի 18-ը և ո՞ր թվերն են դրանք։
    
15. Քանի՞ բաժանարար ունի 16-ը և ո՞ր թվերն են դրանք։
16. Քանի՞ բաժանարար ունի 22-ը և ո՞ր թվերն են դրանք։
17. Քանի՞ բաժանարար ունի 25-ը և ո՞ր թվերն են դրանք։
18. Քանի՞ բաժանարար ունի 14-ը և ո՞ր թվերն են դրանք։
19. Քանի՞ բաժանարար ունի 26-ը և ո՞ր թվերն են դրանք։
20. Սիրելի սովորողներ, այժմ ինքներդ կազմեք նմանատիպ։
    Քանի՞ բաժանարար ունի 10-ը և ո՞ր թվերն են դրանք։
    
    

1. Գտիր  11-ի  կրկնապատիկը։
   2×11=22
2. Գտիր  4-ի  եռապատիկը։ 
   3×4=12
3. Գտիր   6-ի  քառապատիկը։
   4×6=24
4. Գտիր  15-ի  հնգապատիկը։
       15×5=75
5. Գտիր  12-ի  տասնապատիկը։    
   12×10=120
6. Թվարկիր  9-ի  պատիկ մի  քանի թիվ,  որոնք փոքր են 81-ից։
   9, 18, 27, 36, 45, 54, 63, 72
7. Թվարկիր   19-ի պատիկ մի քանի թիվ։ Ո՞րն է 19-ի պատիկ ամենափոքր թիվը։
   19, 38, 57, ..
   9-ի պատիկ ամենափոքր թիվը` 9
8. Գրեք  5-ի  պատիկ մի քանի թիվ, որոնք մեծ են 20-ից։
   25, 30, 35…
9. Գրեք  17-ի  պատիկ մի քանի թիվ։ Ո՞րն է 17-ի պատիկ ամենափոքր թիվը։
   17, 34, 51…
   17-ի պատիկ ամենափոքր թիվը` 17
10. Թվարկիր 5-ի պատիկ մի քանի թիվ, որոնք փոքր են 35-ից։
    5, 10, 15, 20, 25, 30…
11. Թվարկիր  18-ի պատիկ մի քանի թիվ։ Ո՞րն է 18-ի պատիկ ամենափոքր թիվը։
    18, 36, 54…
    18-ի պատիկ ամենափոքր թիվը` 18
12. Թվարկիր 16-ի պատիկ մի քանի թիվ, որոնք փոքր են 60-ից։
    16, 32, 48…
13. Թվարկիր  25-ի պատիկ մի քանի թիվ, որոնք մեծ են 50-ից։
    50, 100, 125…
14. Գրեք  20-ի  պատիկ մի քանի թիվ։ Ո՞րն է 20-ի պատիկ ամենափոքր թիվը։
    20, 40, 60…
    20-ի պատիկ ամենափոքր թիվը` 20
15. Ո՞րն է ամենափոքր եռանիշ թվի ութապատիկը։
    100×8=800
16. Ո՞րն է ամենամեծ  վեցանիշ թվի եռապատիկը։
    999.999×3=2.999.997
17. Ո՞րն է ամենափոքր  յոթանիշ թվի քառապատիկը։
    1.000.000×4=4.000.000
18. Ո՞րն է ամենափոքր  երկնիշ թվի հնգապատիկը:
    10×5=50
19. Սիրելի սովորողներ, այժմ ինքներդ կազմեք նմանատիպ առաջադրանքներ։
    Ո՞րն է ամենամեծ միանիշ թվի վեցապատիկը։
    9×6=54

Ահմեդը հինգ ուղտ հետևը ձգած գնում էր քաղաք:
Արևը սաստիկ այրում էր, ծարավը մարդու շրթունքը պատառ-պատառ էր անում:
Եղավ որ՝ հենց կիզիչ կեսօրին հանդիպեց մի աղբյուրի. որ ճանապարհի ափին ուրախ ու պայծառ քչքչում էր ծառերի զով ստվերի տակ:
Ահմեդը ուղտերը քաշեց աղբյուրի գուռների վրա, լավ ջրեց, ինքն էլ մի կուշտ խմեց, հետո երկար ու մեկ փռվեց ստվերի հովին:
Ո՛չ արթուն էր, ո՛չ քնած, մի հաճելի թմբիր զով ստվերի հետ իջել էր նրա հոգնած անդամների վրա:
Երբ կեսօրը կոտրվեց՝ Ահմեդը ուշքի եկավ, նայեց տեսավ ուղտերի մեկը չկա. կանգնեց քարերի գլխին, դիտեց չորս դին-բան չէր երևում. միայն բավական մոտիկում, մի գյուղ ծառերի միջից ճերմակին էր տալիս:
Շտապով ոտքի հանեց ուղտերը, գնաց գյուղ:
Մի պառավ կին պատահեց նրան գյուղի ծայրին:
-Նանի՛, – ասաց Ահմեդը,- ուղտս կորել է, չե՞ս տեսել, աչքիդ չի՞ ընկել: Է՛սպես- է ՛սպես մի ուղտ:
-Ես քո ուղտի դա՞րդն եմ,- զայրացած ասաց պառավը.- իմ կտրիճ աքլորն է կորել, ման կուգամ, ման կուգամ, չեմ գտնի, քո ուղտը աչքի՞ս կերևա. արի առաջ-առաջ աքլորս ման գանք գտնենք, հետո քո ուղտը:
Ահմեդը գլուխը շարժելով մտավ գյուղը, ուղտերը պահ տվավ գյուղի տանուտերին ու ինքը գնաց կորուստը փնտրելու:
Գյուղից դուրս տեսավ մի մարդ, պարկով ցորենը դրել է գետնին, պարկի մի կողքը պատռվել է, ցորենը բուռ-բուռ թափվել է ճամփի երկայնքով. խեղճ մարդը մեկ՝ ցորենն է հավաքում, լցնում պարկը, մեկ՝ մատներով գետինն է քրքրում, հողը մաղմղում:
-Ա՛յ, մարդ, ուղտս է կորել, էստեղով չի՞ անցել, տեսած չունի՞ս էսպես-էսպե՛ս մի ուղտ:
-Ես գլուխս եմ մոլորել, նեղսրտած ասաց մարդը,- երեխաներիս ապրուստը հող դարձավ. ասեղս եմ կորցրել, ասեղս, որ պարկս կարեմ, երթամ տուն. քո ուղտդ աչքի՞ս կերևա. արի առաջ-առաջ ասեղս փնտրենք, հետո քո ուղտը:
«Խենթ են էս մարդիկը»,- փնթփնթաց Ահմեդն ու առաջ գնաց:
Ում որ դիմեց, նույն պատասխանն էր ստանում, թե ի՞նչ է, բան ու գործ չունեինք, քո ուղտի՞ն պիտի աչք պահեինք:
Ահմեդը վշտացած մարդկանցից ու հույսը կտրած՝ գյուղ վերադարձավ. մի ծառի տակ նստավ, գլուխն առավ ափերի մեջ տխուր-տխուր միտք էր անում. քունը վրա հասավ, և հոգնաբեկ Ահմեդը աչքերը գոցեց. քունն ու երազ տեսնելը մեկ եղավ. տեսավ, որ իր մայրն եկավ, Ահմեդի գլուխը շոյեց ու ասաց.
«Որդիս, մի՛ տխրիր, ուղտդ կորած չէ. միայն այս աշխարհիս բանն այսպես է, որ առաջ ուրիշի կորուստը պիտի փնտրես, որ ուրիշն էլ քո կորուստը փնտրի. Մի՛ մեղադրիր մարդկանց, ամեն մեկի համար իր աքլորն ու ասեղը քո ուղտի չափ է»:
Ահմեդը զարթնեց և վազեց պառավի մոտ:
-Նանի, աքլորդ գտա՞ր,- հարցրեց Ահմեդը:
-Չէ՛, որդի, չէ՛:
-Արի՛, միասին փնտրենք,- ասաց Ահմեդը:
Եվ երկուսով ընկան գյուղի երդիկներն ու կալերը. մինչև ուշ երեկո որոնում էին կորած աքլորը. հանկարծ պառավը սրտապատառ գոչեց.
-Ահա՛ աքլորս, կտրիճ աքլորս, պատի տակ նստել է:
Ահմեդը վազեց դեպի աքլորը, սա էլ վախեցած թևերը թափ տալով վազեց դեպի դաշտերը. Ահմեդը հետևից, աքլորը առջեւից, աքլորը վազելով, Ահմեդն էլ հետեւից վազելով, վազելով…հանկարծ մեկ էլ աչքի առջևը- իր ուղտը, հենց իր ուղտը, որ կանաչի մեջ նստած հանգիստ որոճ էր անում: Ահմեդի ուրախությանը չափ սահման չկար. մեկ ձեռքին աքլորը, մյուս ձեռքին ուղտի պարուսանը- խնդումերես մտավ գյուղ:

Առաջադրանքներ

1․ Դո՛ւրս գրիր և բառակազմական վերլուծության ենթարկի՛ր (առանձնացրո՛ւ արմատները և հոդակապը) բարդ բառերը։

Օրինակ՝ խնդումերես-խնդում+երես

Կեսօր-կես-օր

Տանուտեր- տան-տեր

Նեղսրտած- նեղ-սիրտ

2․ Բացատրի՛ր տեքստում ընգծված արտահայտությունները։
հետևը ձգած-հետևից
կեսօրը կոտրվեց-կեսօրն անցավ
ճերմակին էր տալիս-սպիտակ էր
պատահեց նրան-հանդիպեց 
աչքիդ չի՞ ընկել-չես տեսել՞
պահ տվավ-պահեց
աչք պահեինք-նայել
միտք էր անում. քունը վրա հասավ-մտածում էր և քունը տարավ
3․ Տեքստից դո՛ւրս գրիր ինչպիսի՞ հարցին պատասխանող բառեր
սաստիկ, կտրիճ, վշտացած

4. Յուրաքանչյուր բառի դիմաց նրան տրվող հարցը գրի՛ր։

Օրինակ՝ վազել-ի՞նչ անել

Ահմեդը-ով

գնում էր-ինչ էր անում

ուղտ-ինչ

քաղաք-ինչ

սաստիկ-ինչպիսի

աքլոր-ինչ

կտրիճ-ինչպիսի

մայրը-ով

վազել-ինչ

գյուղ-ինչ

լցնել-ինչ

երևալ-ինչ

5. Տեքստում գտի՛ր հետևյալ բառերի հոմանիշները և գրի՛ր բառերի դիմաց։

բարկացած, ջղայնացած-

հյուսած թոկ՝ պարան, ուղտի սանձափոկ-

հով-զով

շվաք-ստվեր

քաջ-արի

որոնել, ման գալ-փնտրել

դժգոհել, տրտնջալ-բողոքել

ուժգին-ուժեղ

արթնանալ-զարթնել

6. Տեքստից դո՛ւրդ գրիր դարձվածքները և բացատրի՛ր։
կեսօրը կոտրվեց
հետևը ձգած

7. Դո՛ւրս գրիր երկուական պատմողական և հարցական նախադասություն։
Ահմեդը հինգ ուղտ հետևը ձգած գնում էր քաղաք:
Արևը սաստիկ այրում էր, ծարավը մարդու շրթունքը պատառ-պատառ էր անում:

-Ա՛յ, մարդ, ուղտս է կորել, էստեղով չի՞ անցել, տեսած չունի՞ս էսպես-էսպե՛ս մի ուղտ:
-Նանի՛, – ասաց Ահմեդը,- ուղտս կորել է, չե՞ս տեսել, աչքիդ չի՞ ընկել:

8.Բացատրի՛ր հետևյալ միտքը․

«Որդիս, մի՛ տխրիր, ուղտդ կորած չէ. միայն այս աշխարհիս բանն այսպես է, որ առաջ ուրիշի կորուստը պիտի փնտրես, որ ուրիշն էլ քո կորուստը փնտրի. Մի՛ մեղադրիր մարդկանց, ամեն մեկի համար իր աքլորն ու ասեղը քո ուղտի չափ է»:

Ամեն մարդու համար իր կորցրածն է կարևոր։

9․ Երեք նախադասությամբ բնութագրի՛ր Ահմեդին։
Ահմեդը աշխատասեր էր և խելացի, նա իր սխալը ուղղեց լսելով իր մայրիկին։

10․ Առակը պատմի՛ր հերոսներից մեկի անունից։

Ծեսը, որևէ  սովորույթի  կատարումն ու կարգն է: Ընդհանրապես ավանդաբար եկող սովորություն` սովորույթ, որը տարիներ, դարեր շարունակ նույն կերպ կատարվել է, կամ չնչին փոփոխություններով: Տոնը մարդուն ուղեկցում է իր կյանքի ողջ ընթացքում, և հենց այդ ժամանակահատվածում էլ ձևավորվում, զարգանում և սովորույթի է վերածվում:  Տոնն արդեն իսկ ուրախություն է, ցնծություն, միասնականության գաղափար: Ազգերի, մարդկության «կյանքի» ընթացքում որոշ ծեսեր մոռացվում են, նորերն են ստեղծվում, եղածները փոփոխվում են: Եթե ամեն սերունդ ծեսին իր կյանքից մի բան չավելացնի, այն աստիճանաբար կմարի:  Իրականացնումը դպրոցում ինքը ծես է` կրթական ծես, որի իրագործումը կրթական գործընթացում կրթություն է կյանքով: Ծեսերն այսօր մենք իրականացնում ենք որպես գործունեության ձև, որով ապրում ենք` խաղում է, երգում, պարում, ընկալում ու ճանաչում: Որքան էլ կարևոր են հնուց փոխանցված ծեսերն ու ավանդույթները, դրանց նորացումն ու, առավել ևս, նորերի ստեղծումը նույնպես են:  «Հարիսայի Ծեսը» կրթահամալիրյան այն սիրելի օր-տոներից է, որին նախորդում է մի ողջ շաբաթվա նախագծային գործունեություն, էլ չասենք, որ ծեսն ունի իր նախածեսը՝ թթվի ծեսը: Կրթահամալիրում դժվար է պատկերացնել հարիսան առանց թթվի: Ստացվում է, որ ծեսից ծես ծնվեց, կապվեցին միմյանց, հարստացնելով գաղափարը: Հարիսայի ծեսը կրթահամլիրի տոնի անբաժան մասն է, օրը տոնախմբությունից զատ, նշանավորովում է նաև ավանդական հարիսայի համտեսով՝ մեծով-պստիկով, որպես միասնականության, մեկ սեղանի շուրջ նստելու, սիրելի ուտելիքի վայելքի ընթացք:
Հարիսան հայկական ազգային ուտեստ է: Մեր նախնիներն այն պատրաստել են ձավարեղենից, ինչը նախնական մշակման է ենթարկվել սանդի եւ երկանքի միջոցով(տես այս հղումով), որոնք հայկական գործիքներ են: Ի վերջո, լինելով հյուրասեր ազգ, չէին կարող ուտելիքին որպես խորհուրդ ու միավորելու ևս մեկ խթան չնայել: Խոհանոցը մշակույթի մի մաս է, իսկ մշակույթը` պատմության. հացահատիկային  ճաշատեսակները պետք է կապել նստակեցության հետ, հետեւաբար հացահատիկային կերակուրը չի կարող քոչվոր(բնակության վայրը անընդհատ փոխող) ժողովրդի ազգային ուտեստ համարվել, այստեղից էլ բխումը հենց հայի աշխատասեր լինելու ու իր գործին նվիրյալ լինելու ազգային բնութագիրը:
Պատահական չէ, որ հայերենում խոհարար բառը նշանակում է “միտք անող մարդ”: Եթե կտրվենք ազգային խոհանոցից, ապա չենք կարող խոսել նաեւ ազգային երաժշտության, գրականության, ճարտարապետության եւ այլնի մասին: Ասում են՝ 2000 տարի առաջ հարիսա ենք կերել: «Հարիսայի ստեղծման օրն ու ժամանակը դժվար է ասել, բայց պատրաստման եղանակն ու գործիքները  հայկական են: Պատրաստել են ձավարից, որը զուտ հայկական մթերք է, միայն հայերն են նրա մշակմամբ զբաղվել, թոնիրը, որի մեջ եփել են, նույնպես հայկական է: Հարիսա պատրաստում են գառան կամ հավի մսից, նաև ուտելի խոտաբույսերից ու բանջարեղենից:
«Առաջին նստակյաց տնտեսություն ունեցվող ժողովուրդը, այսինքն այն մարդիկ, ովքեր նստակյաց ապրել ու հաց են մշակել, հայկական բարձրավանդակի ժողովուրդն է, այսինքն` հայերը: Այս ամենը ամրագրված է ժայռապատկերների վրա, որտեղ պատկերված են արորը, գութանը, հացահատիկը: Եթե հացահատիկ կա, նշանակում է արդեն, որ հայկական է: Նույնիսկ մեր պատմիչներից գիտենք, որ հայկական բանակը առվազն 2000 տարի օրը սկսել է հարիսա ուտելով ու մինչ այսօր էլ այդպես է»: Պատրաստել են հանդիսավոր օրերին (հարսանիք, ժողովրդական տոներ և այլն)։ Կճուճի մեջ թոնրում ողջ գիշեր եփելուց հետո կերել են մեծ մասամբ կիրակի առավոտյան։ Համարվում է Հայաստանի ազգային ճաշատեսակը։

Ավանդապատում.
Երբ Գրիգոր Լուսավորիչը, Խոր վիրապից դուրս գալով, գալիս է Վաղարշապատ, վաթսուն օր շարունակ քարոզ է կարդում տեղի հեթանոս հայերին, որոնք հետաքրքրությամբ լսում են նրան։ Աղքատներին ճաշ տալու համար նա հրամայում է գյուղացիներին շատ յուղ ու ոչխար բերել։ Երբ բերում են յուղն ու ոչխարը, Լուսավորիչը մորթել է տալիս ոչխարները. մեծ-մեծ կաթսաներ են դնում կրակների վրա, միսը լցնում մեջը և կորկոտն (ձավարը) էլ վրան։ Այնուհետև նա հրամայում է հաստաբազուկ կտրիճներին՝ խառնել կաթսայում եղած միսը, ասելով՝ հարեք զ՛սա։ Այդտեղից էլ կերակուրի անունը մնում է հարիսա։